«ماهی سیاه كوچولو» بر موج آواز... - ۲۲ شهریور ۸۱

این آلبوم را بشنوید
مزدك علی نظری-

توی دوره و زمانه ای كه آثار هنری ـ بخصوص آلبومهای موسیقی روز ـ اغلب با راه انداختن هو وجنجال و سروصداهای غریب، از انتشار خبر توقیف و تبلیغ در تلویزیونهای آن طرف آب گرفته تا پخش كلیپ های منزه و بی محتوا از سیمای خودی به مخاطبان معرفی می شوند، دعوت شدن به مجلس معرفی یك آلبوم موسیقی باعث دست وپا گم كردن هر خبرنگاری می شود؛ كاری نو برای جامعه موسیقی ما كه در ضمن انتظار فكر و البته اثر متفاوتی را پشت این برنامه برمی انگیزد.عصر یكشنبه گذشته با حضور عده ای از اهالی هنر در خانه هنرمندان، آلبوم «ماهی سیاه» با توضیحات پدیدآورندگان این كار موسیقیایی معرفی شد. «محمد وافری» خواننده این آلبوم بچه تهران است، كار جدی را از سال ۷۶ آغاز كرده و با اجرای آهنگ های «فرهاد مهراد» در دو كنسرت «نجوای ۱ و۲» در دانشگاه ملی زاهدان، علاقه خود را به نوع خاص موسیقی نشان داده است. او می گوید: از طریق تلفن با آقای فرهاد تماس گرفتم و اجازه خواستم كه كارهایشان را اجرا كنم. استقبال كردند و تشویق.»وافری جوان در ابتدای برنامه معرفی آلبومش، با تقاضای یك دقیقه سكوت به احترام فرهاد بزرگ، كاری كرد كه خیلی از بزرگان و صاحبنامان ما نكردند. در مورد این هنرمند تازه رسیده باید اضافه كرد كه او فارغ التحصیل مهندسی كشتی وشاگرد اساتیدی چون «محمد نوری»، «پری زنگنه» و «شاپور رحیمی» بوده است.

!تولدت مبارك

«محمدعلی چاوشی» رئیس اتحادیه صنف تولیدكنندگان آثار موسیقی اولین و آخرین سخنران این برنامه بود. او در بخشی از صحبت های گلایه آمیزش در مورد موسیقی غیرسنتی و پاپ گفت: اگر كارهای محمد نوری نبود این ۲۳ سال كار پس از انقلاب شاید بتوان نوعی مزاحمت صوتی نامید. باید به هركه سودای شهرت و عكس پشت جلد مجلات دارد، گفت: این راهی نیست كه باید.» چاوشی كه «ماهی سیاه» نظرش را جلب كرده در مورد سبك و سیاق این آلبوم گفت: این نوع خاص هنر، چشم به آینده دارد. تا بخواهد فراگیر شود و مورد اقبال قراربگیرد معمولاً صاحب هنر از مدار زمان خارج شده. تیراژ كارهای فرهاد وفریدون فروغی یك دهم آنها كه میكروفن صداوسیما و سالن های بزرگ را در اختیار دارند نبود اما آینده مال فرهادها و فروغی ها و شجریان هاست. ورود این خواننده جوان را خوشامد می گویم و تولید اثرش را تبریك.اگر از خود خواننده هم در این باره بپرسید، چنین جوابی به شما خواهد داد: «از فرهاد كه ترجمان فاجعه را به ما سپرد خیلی تأثیر گرفتم. از اوآموختيم كه چطور می توان با صدا و بدون محدودیت در زمان، چنين بود.

شب و تاریكی و سرما به شیوه آندره بوچلی:

اغلب ترانه های «ماهی سیاه» مثل خود آلبوم، نامهایی آشنا بر خود دارند: شن باد، مهتاب، ماهی سیاه كوچولو، قریه، شب آینه و...به غیر از «مهتاب» نیما یوشیج، ترانه ها سروده محمد وافري و «پیمان دارابیان» است و مضامین خاص را دنبال می كنند: شن باد و بچه تابستان از مصائب كودكان بی سرپرست، سبد خواب از احساسات نوستالژیك دوران دبیرستان و دانشگاه، قریه، شب آینه و حریق دریا هم از نوع نگرش متفاوت اجتماعي مولفين آلبوم می گویند.

تمامی این ترانه ها وجود سبك سیاه كار و فضای تیره ای كه با موسیقی و كلمات وصف می شود، با امید بخشی و معمولاً یك نوید به پایان می رسند: «خاطر آیینه پاكه، شعله تو یادمونه / تو بدون كه انعكاس شب تو آینه، نمی مونه ...(شب آینه)شب، تاریكی، باد، سرما و درد كلماتی هستند كه بیشتر از هر كلام دیگری در این ترانه ها به گوش خورده و در كنار افكت هایی چون باد، پارس سگ و سروصدای مدرسه جلب توجه می كنند. اما «ماهی سیاه كوچولو» توجه برانگیزترین كار آلبوم چه از لحاظ نام و چه اجرای موسیقی و كلام است؛ برداشتی موجز از داستان جاودان «صمد بهرنگی» كه بهانه معرفی آلبوم در روزهای مصادف با چهل و سومین سالگرد آقامعلم شده.

سبك موسيقي ايتاليايي

موسیقی و اجرای آواز این كار و ترانه بعدی، «قریه» شنونده را به یاد سبك موسیقایی لطیف ایتالیایی می اندازد. بخصوص هنرمند نابینای ناپل، «آندره بوچلی»؛ آنجا كه می خواند: «از مسیر رود رفتن / پی ردپای مهتاب / بی ضمانت رسیدن / عشق تنها، عشق تنها گرچه بر آب/ نه به قطره اكتفا كن/ نه به بركه اقتداكن/ رو به سوی انتها كن/ رو به سوی بی نهایت...وافری در مورد تقلید، تأثیر یا بدعت در این كار می گوید: «انكار نمی شود كرد كه اين آثار با نگرشي به آوازهای ناپولی اجراشده است. روش و سبك آندره بوچلی تأثير زيادي بر آوازها گذاشته است و گرچه عمدتا آموزشهاي خود را در آوازهای كلاسيك آلماني و ایتالیایی ديده ام در كل نگرش من به زندگی، بیشترین سهم را در اجراي آوازين اشعار و انتخاب این سبك گذاشته است. بهر رو ایتالیایی ها نه تنها يك گویـش موزیكالی دارند بلكه يك آزادیخواهی در آوازهای اين سرزمين ديده می شود كه در عین لطافت، فرياد نيز در آن جاري است. جریان الهام گرفته از قصه «ماهی سیاه كوچولو» با حال و هوای آوازها بوده و در «ماهی سیاه» جاری شده و كه اصولا در هنگام تنظيم به این موضوع توجه ويژه و هدفمندي شده است.

نوري در تاريكي

كار تیم جوان این آلبوم برای اغلب شنونده ها دلگرم كننده بود هرچند اكثراً رأی به ناپختگی صدای خواننده و سرد بودن ملودی ها و حجم بالاي اركسترمی دادند.«امین الله رشیدی» يكي از پيشكسوتان شركت كننده در این برنامه، می گوید: این جوان خیلی با اطمینان و اتكا به نفس می خواند و صدای رسایی دارد و ابتكار در كارش هست كه باید آنها را پرورش بدهد. قدرمسلم قدم های اول است و امیدوارم قدمهای بعدی اش محكمتر باشد. باید این كار به اجتماع ارائه شود تا ببینیم مردم چه می خواهند و با این كار چطور برخورد می كنند.»آخرین جمله خواننده «ماهی سیاه» هم در همین رابطه است: «می دانم كه این كار ایرادات زیادی دارد، از همه عزيزان خواهش می كنم معایب و نواقص كار را گوشزد كنند. من امیدوارم اگر آوازه خوان خوبی نباشم، آدم خوبی باشم!»

از او در مورد تفاوت سبك كارش با موسیقی های معمول روز سؤال می كنیم. او به جمله ای از استادش «محمد نوری» استناد می كند: «زمین زیرپای بندبازان استوار نیست.» می گوید: «امیدوارم كه همیشه خودم را از صحنه دور نگه دارم. چهارسال طول كشید تا این آلبوم شكل بگیرد، اگر خودم را به محیط می باختم، در این موج حركت می كردم و با بقیه می رفتم اما كار برایم بیشتر از این حرفها ارزش داشت. دو سال از رد شدن كارهایم در ارشاد می گذشت كه دیدم دیگر این قضیه سرگرمی نیست، هدف است.»برنامه با اجرای زنده «شب آینه» به پایان رسید وبعد اهدای آلبوم به حضار. «فاطمه معتمدآریا» كه هفت ـ هشت نوار را برای دوستان و آشنایان از خواننده امضا می گیرد، گویا حسابی از «ماهی سیاه» خوشش آمده .هرچند كه می گوید: اصلاً به موسیقی پاپ علاقه ندارد!این آلبوم از ۲۶ شهریور پخش خواهد شد اما آیا ضمانتی برای موفقیت چنین كاری وجود دارد؟ «امین الله رشیدی» می گوید: ما خیلی حرف داریم، خیلی درد دل داریم كه باید مسؤولان گوش كنند. الآن كسی كه حتی یك صدم استحقاق تشویق و تجلیل ندارد را به عرش می برند و یكی كه خیلی ارزش تجلیل و تقدیر دارد را بایكوت می كنند؛ توطئه سقوط! این موضوع نه فقط در موسیقی بلكه در خیلی از مسائل هنری دیده می شود. مسؤولان باید بی طرف باشند تا بشود از این جوانان پرانرژی استفاده كرد. اگر با این هنرمندان باسكوت برخورد شود، آنها مثل شعله ای فروكش می كنند.